Een fair trade smartphone? Haha, gekkigheid. Stelletje hippies. Dat dachten we in 2010, toen het Amsterdamse groepje van Fairphone aankondigde om elektronica eerlijk te maken. Zes jaar later is dat uitgegroeid tot een heuse smartphonefabrikant, die inmiddels aan zijn tweede toestel toe is. In het streven naar eerlijke elektronica zoekt het Amsterdamse bedrijf het met de Fairphone 2 ver.
Hoever? Nou, de Fairphone 2 is een modulaire smartphone. Een toestel waarvan afzonderlijke onderdelen heel eenvoudig te verwisselen zijn. Daar heb je geen laboratorium voor nodig. Geen witte jassen, geen geavanceerd gereedschap. Twee handen, desnoods eentje, en een klein standaard kruiskopschroevendraaiertje. Dat is genoeg om de camera te vervangen, de audio-ingangen te vernieuwen of zelfs het beeldscherm te vervangen. ‘Yours to open, yours to keep’, zo staat aan de binnenkant van het toestel te lezen zodra je ‘m ook daadwerkelijk openmaakt.
De kans dat je ‘m open maakt is groot, al is het maar voor één keer. En al is het maar omdat Fairphone je daartoe aanmoedigt. Het beeldscherm klikt er na het openen van twee schuifjes eenvoudig van af. Daarna is het een kwestie van een handjevol schroefjes losdraaien en de onderdelen zijn er los uit te halen. En weer in terug te zetten. Het is leuk om te doen en interessant om te zien. Maar belangrijker nog: zodra je de ingewanden van je telefoon in je hand houdt, schept dat direct een band die je met een in elkaar gelijmde Chinees of Amerikaan nooit zult hebben.
Het modulaire aspect zit er niet alleen voor de lol in. Het doel van Fairphone is hiermee om de gemiddelde levensduur van de telefoon met een aantal jaar te verlengen. Gaat het beeldscherm stuk – en dat is niet ondenkbaar bij een moderne smartphone – dan vervang je het die gewoon. Voor €87 koop je een nieuw scherm, dat je er zelf opzet. Camera gaar? Koop een nieuwe voor €35 en schroef ‘m er zelf in. Dat scheelt een paar honderd euro omdat je geen nieuwe telefoon hoeft te kopen. En wat Fairphone zelf dan wel weer fijn vindt: de afvalberg groeit minder snel als er alleen een beeldscherm op belandt. De rest van het toestel kan nog even mee.
De Fairphone is nog lang niet ‘fair’. Niet mijn woorden, maar die van Fairphone zelf. Er is nog veel werk aan de winkel. Conflictmineralen tin, tantaal en wolfraam worden geheel of gedeeltelijk conflictvrij gewonnen en gekocht in Afrika. Voor goud in de Fairphone heeft zelfs de hele productieketen fair trade stempeltje gekregen. Daarnaast werken ze nauw samen met hun fabrikant in China om het voor de medewerkers daar leuk te houden. Tot slot is Fairphone actief bezig met het moment dat je het toestel niet meer hoeft en willen ze afgedankte telefoons of onderdelen zoveel mogelijk opnieuw gebruiken. Net als de eerste Fairphone is ook dit toestel nog ver verwijderd van een echte fairtrade gadget, maar daarvoor moeten ook honderden puzzelstukjes op zijn plaats vallen. De stappen die Fairphone maakt zijn klein, maar daarom niet minder belangrijk.
Dat je ‘m zo uit elkaar haalt, wil niet meteen zeggen dat het toestel ook zo uit elkaar valt. De Fairphone 2 is voorzien van een stevige, dikke rubberen behuizing. Een soort smartphonehoesje als behuizing, zeg maar. Het bedrijf verkoopt dit als ‘een unieke geïntegreerde achtercover’, en voor dat idee valt veel te zeggen. Als de Fairphone 2 een keertje zou stuiteren, zou ik geen moment nerveus zijn over onherstelbare schade. Fabrikanten die een glazen smartphone maken en daar in één adem een rubberen hoesje bij proberen te verkopen hebben nooit op mijn begrip kunnen rekenen.
Twee blauwe schuifjes losklikken is alles wat je moet doen om het beeldscherm te verwijderen.
Aan de andere kant komt: de unieke geïntegreerde achtercover komt wel met een voorspelbaar nadeel: de Fairphone 2 is niet moeders mooiste. Ons reviewexemplaar was gezegend met een zwarte behuizing, de meest subtiele maar ook minst charmante optie. Je kunt ook kiezen voor een frisse blauwe of – dat zou mijn keuze zijn – transparante cover. Het toestel is, vergeleken met andere moderne toestellen, nogal aan de dikke en zware kant. Daar doe je weinig aan. Wel jammer is dat de zijkanten van het toestel een tikkeltje oncomfortabel in mijn halfzachte kantoorhandjes voelen.
De Fairphone 2 vs…
-
Lange tijd leek een modulaire smartphone pure toekomstmuziek. Zeker toen Google aankondigde zijn tanden te zetten in het project en met het ronduit futuristische concept van Project Ara te komen. Een smartphone-skelet waarin je op elk gewenst moment onderdelen in en uit kon schuiven en eindeloos kon combineren. Project Ara is nog steeds de laboratoria van Google niet uit, wat Fairphone de kans gaf om ‘de eerste te zijn’. Anders dan Project Ara benadert Fairphone het modulaire concept met Hollandse nuchterheid. Geen revolutionaire magneetsysteempjes en het eindeloos verwisselen van onderdelen. Wel een telefoon die elke Harry met twee linkerhanden nog kan repareren.
Inmiddels heeft ook de eerste grote Koreaanse fabrikant ingezet op ‘modulair’. De LG G5 wordt verkocht als een modulaire telefoon. Hoewel het toestel op alle vlakken beter is uitgerust dan de Fairphone 2, lijkt het modulaire aspect vooral marketing: een batterij die verwijderbaar is, telt niet LG! En dat je er accessoires aan kunt hangen net zomin.
Toch geeft het wel aan dat ook grote smartphonefabrikanten graag inzetten op het ‘modulaire idee’. Ondertussen wachten we ook nog met smart op de Puzzlephone. Een smartphone van Finse makelij waarin een beperkt aantal kernonderdelen op elk moment is te vervangen voor iets beters. De Finnen hebben hun crowdfunddoelen niet gehaald, maar zijn schijnbaar nog wel bezig. Tot ze het voor elkaar hebben, noemen we de Fairphone 2 gewoon nog even ‘de enige echte’ als het op modulaire smartphones aankomt.
-
De Fairphone 1 was een mooi idee, maar als smartphone maakte het toestel weinig indruk. Een vrij dertien-in-dozijn ontwerp uit een Chinese catalogus, om het maar even oneerbiedig te zeggen. Een klein beeldscherm in een fors toestel. Matige hardware voor een stevige prijs. En heel erg ‘fair’ was het toestel ook nog niet. Dat wil niet zeggen dat het waardeloos was. Integendeel, ik hield van de Fairphone 1. Niet zozeer van het toestel zelf, maar het idee erachter. En belangrijker nog: de verkoop van de eerste Fairphone, waarvan uiteindelijk 50.000 exemplaren zijn verkocht, maakte het voor de Amsterdammers mogelijk om het bij de Fairphone 2 serieuzer aan te pakken.
De Fairphone 2 is dan ook in alles een aantal stappen vooruit. Een eigen design dat vooral aan de binnenkant vooruitstrevend is. Meer grondstoffen die uit een gecontroleerde en eerlijke productieketen vandaan komen. Hardware die in 2016 aardig mee kan komen en ook de software is ditmaal compleet. Bij de eerste Fairphone moest je zelf nog maar zien dat je de Google Play Store installeerde, voor je apps kon downloaden. De Fairphone 2 is, ook wat dat betreft, veel beter afgewerkt.
-
Krijg je een beetje waar voor je geld met de Fairphone 2? Nou…daar lijkt het niet echt op. Het toestel kost €525 en met die prijs komt het in het bovensegment van Android smartphones terecht. Wat kun je voor datzelfde bedrag krijgen? Nou, een Samsung Galaxy S6 Edge bijvoorbeeld. Of een Nexus 6, of Sony Xperia Z5. Toestellen die er beter uitzien, beter presteren, betere hardware hebben en nieuwere software. Einde verhaal dus? Nou, niet helemaal.
De vergelijking gaat namelijk niet helemaal zo op. De Fairphone is namelijk geen gewone smartphone, maar een smartphone die gemaakt is om zo lang mogelijk mee te gaan. Een beetje smartphoneliefhebber is na twee jaar wel toe aan een nieuwe smartphone. Een Nexus 6 zit dan onder de krassen, de S6 Edge wordt traag en de accu is aanzienlijk sneller leeg. Van die dingen. Voor €525 heb je dus twee jaar telefoon-plezier. Maar dan de Fairphone: die is even duur, maar moedigt actief aan om het toestel niet zomaar weg te doen. Een scherm met krassen of slappe accu vervang je zelf. De €525 moet, vervangende onderdelen even buiten beschouwing gelaten, een stuk langer plezier opleveren. Fairphone zelf mikt op ‘3 tot 5 jaar’. Op die manier valt te betogen dat de Fairphone 2 op de lange termijn voordeliger uitvalt.
Maar hoe presteert de Fairphone?
Fairphone heeft enorm veel vooruitgang geboekt ten opzichte van hun eerste model. De Fairphone 2 is een moderne, goed uitgerust smartphone. Qua specificaties kan het niet meedoen met toestellen als de Samsung Galaxy S7, maar kan het zich meten met toptoestellen van anderhalf jaar terug. En dat voldoet ook nu nog prima. De accu haalt zonder moeite het einde van de dag, het toestel reageert snel, vertoont weinig haperingen. Zelfs de wat grafisch zwaardere games uit de Play Store – ja, we hebben Asphalt maar weer eens gedownload – kunnen zonder problemen gespeeld worden. Op het 5 inch Full HD beeldscherm ziet alles er over het algemeen voldoende uit, hoewel het zich qua kleurweergave en details niet kan meten met de panelen van Samsung of LG. Maar dat zie je alleen als je ze naast elkaar legt.
De Fairphone is, los van de ingebouwde hardware, uitgerust met voldoende mogelijkheden om de boel uit te breiden. MicroSD gleuf is aanwezig en net als zijn bij zijn voorganger kunnen er ook weer twee simkaarten tegelijk gebruikt worden. Toch ontbreekt er ook het een en ander: Geen vingerafdrukscanner, dat zien we door de vingers. NFC komt echter steeds vaker terug in het dagelijks leven, maar zit hier helaas niet in. De 8 megapixel camera aan de achterkant van het toestel is bij voldoende licht prima. Zodra de omstandigheden wat minder worden, holt de fotokwaliteit ook al snel achteruit. Zonde, maar er is hoop. Het toestel heeft binnenin een extra connector die nu nog ongebruikt is. In de toekomst kan die gebruikt worden voor een behuizing met NFC bijvoorbeeld. Het is niet ondenkbaar dat Fairphone in de toekomst betere onderdelen gaat aanbieden voor dit toestel. Een betere camera-unit, die je vervolgens zelf in je toestel kunt schroeven staat bij dezen op mijn verlanglijst.
Specs Fairphone 2
- Formaat: 143x73x11 mm
- Gewicht: 148 gram
- CPU: Snapdragon 801
- RAM: 2GB
- Opslag: 32GB + MicroSD
- Camera: 8MP CMOS
- Scherm: 5″ FullHD
- Accu: 2420mAh
- OS: Android 5.1 Lollipop
De Fairphone 2 draait op Android 5.1, waar het bedrijf zelf wat kleine aanpassingen aan heeft gedaan. Zo zijn veelgebruikte functies via het startscherm te bereiken door vanaf de buitenkant van het beeldscherm naar binnen te swipen. Ook het applicatiemenu heeft een iets andere indeling: ongebruikte apps worden helemaal naar de onderkant geschoven. Verder voorziet de Fairphone 2 in een handjevol vooraf geïnstalleerde apps, bijvoorbeeld om het OS te updaten (of helemaal te veranderen voor Salfish OS. Daar heb ik mij verder niet aan gewaagd), of alle meldingen van alle apps tot in detail te beheren. Ook de iFixit-app staat standaard op het toestel, kun je zien hoe je jouw Fairphone moet repareren. Voor als dat niet helemaal duidelijk is. Het zijn kleine handigheidjes, maar verder is het vooral fijn dat alles voelt en werkt als Android Lollipop.
Conclusie:
Ok, duidelijke zaak. Heb je dik €500 in je zak en wil je daar zoveel mogelijk smartphone voor terughebben, dan zit je hier niet goed. Fairphone 2 is niet voor fijnproevers onder de smartphoneliefhebbers. Net als met de vorige Fairphone betaal je voor een klein deel voor het idee dat de wereld wel wat beter kan. Voordeel met de Fairphone 2 is dat je er heel wat meer voor terug krijgt. Een prima Android-smartphone voor de doorsnee gebruiker die evengoed wat verwacht van zijn telefoon. Maar ook een smartphone die lekker stevig is en – mocht hij onverhoopt stuk gaan – zo weer te repareren is.
Maar zie het ook vooral als een middelvinger naar een industrie die jouw bezittingen dichtlijmt om vervolgens te claimen dat ze de dunste hebben. Die lang niet genoeg doet om uitbuiting in de Derde Wereld te voorkomen, op jacht naar hogere winstmarges. En die erop gebrand is jou elke twee jaar, minimaal, een paar honderd euro uit de zak te kloppen met marginale upgrades. Die jouw garantie in de kliko mikken zodra je jouw toestel openmaakt. Hoe langer je erbij nadenkt, hoe minder vergezocht het idee van Fairphone 2 klinkt.