Het digitale tijdperk bracht ons veel moois. Dankzij onze smartphones hebben we de wereld in onze broekzak. Werken op afstand is de norm geworden, en contact met vrienden en familie is nooit meer dan een appje verwijderd. Maar zoals bij elke technologische revolutie geldt: waar licht is, is ook schaduw. Het afgelopen decennium zat vol met digitale trends die ons óf niets brachten, óf ronduit irritant waren. Sommige flopten gigantisch en verdwenen in stilte, andere bleven hangen als een irritante mug die maar niet dood te slaan is.
In dit stuk kijken we terug op de meest gehate digitale trends van de afgelopen tien jaar. Wereldwijd én met een blik op Nederland, waar we toch net wat nuchterder omgaan met hypes.
NFT’s: van miljoenen naar waardeloze pixels
Het verhaal van de NFT’s leest als een sprookje dat eindigt in een nachtmerrie. Non-fungible tokens waren begin jaren 2020 het gesprek van de dag. Van digitale kunst tot GIF’jes en zelfs tweets: alles kon een NFT worden, en er gingen miljoenen in om. In 2021 werd een digitale collage van kunstenaar Beeple verkocht voor 69 miljoen dollar bij veilinghuis Christie’s. Plotseling was iedereen kunstenaar én investeerder.
Maar wat bleef er over? Voor veel bezitters van NFT’s: een lege portemonnee en een JPEG die niemand meer wilde hebben. De meeste collecties zijn tegenwoordig praktisch waardeloos. Veel projecten bleken frauduleus, makers verdwenen met het geld (de beruchte “rug pulls”), en bovendien waren de milieukosten van blockchains torenhoog.
Waar NFT’s ooit werden gepresenteerd als de toekomst van eigendom op internet, zijn ze inmiddels hét symbool geworden van digitale bubbelhypes.
Google Glass: de toekomst op je neus (maar niemand wilde hem)
Weet je nog, Google Glass? De slimme bril die je zou helpen met navigeren, informatie tonen terwijl je rondliep en zelfs foto’s en video’s maken zonder dat je je telefoon hoefde te pakken. In 2013 werd hij gepresenteerd als de next big thing.
Maar de praktijk was minder rooskleurig. Mensen die met de bril rondliepen, werden al snel “Glassholes” genoemd: het ding zag er vreemd uit, voelde opdringerig en riep privacyvragen op. Wie wist immers of je wel of niet gefilmd werd? En dan was er nog de prijs: zo’n 1500 dollar voor een apparaat dat nauwelijks iets kon wat je telefoon niet al beter deed.
De bril verdween stilletjes van de markt. Voorlopig. Want techbedrijven blijven experimenteren met augmented reality, maar het trauma van Google Glass ligt nog altijd op de loer.
Samsung Galaxy Note 7: de smartphone die in brand vloog
Niet elke flop draait om hype; soms is het gewoon hardware die letterlijk gevaarlijk blijkt. Samsung introduceerde in 2016 de Galaxy Note 7, een high-end smartphone die de concurrentie met Apple moest aangaan. Het toestel kreeg lovende recensies, tot bleek dat de batterij spontaan kon ontploffen.
Er volgden terugroepacties, maar zelfs de vervangende modellen hadden hetzelfde probleem. Uiteindelijk werd de Note 7 volledig van de markt gehaald. Luchtvaartmaatschappijen verboden passagiers om het toestel mee te nemen in vliegtuigen. Voor Samsung was het een miljardenstrop en een flinke deuk in het imago.
Amazon Fire Phone: wie vroeg hier eigenlijk om?
Amazon mag dan een van de machtigste bedrijven ter wereld zijn, hun poging tot smartphone-glorie liep uit op een fiasco. In 2014 kwam de Fire Phone uit: duur, log en zonder echte killer feature. De interface draaide vooral om Amazons eigen producten en diensten. Kortom: je kocht een dure telefoon om makkelijker bij Amazon te shoppen.
Consumenten trapten er niet in. Het toestel verdween binnen een jaar van de markt en geldt sindsdien als hét voorbeeld van een techgigant die dacht dat alles wat ze aanraken vanzelf goud wordt.
Juicero: hightech voor een pakje sap
Sommige digitale trends zijn niet alleen mislukt, maar ook ronduit komisch. Juicero was een hightech sapmachine die voor honderden dollars werd verkocht. Het idee: je kocht speciale zakjes met groente- en fruitpuree die je in de machine plaatste. Met één druk op de knop perste Juicero er “vers” sap uit.
Tot consumenten ontdekten dat je de zakjes ook gewoon met de hand kon leegknijpen. Het peperdure apparaat bleek overbodig. Juicero werd symbool voor de zinloosheid van sommige “innovaties”: veel bombarie, nul toegevoegde waarde.
De stille dood van Google+
Nog zo’n vergeten trend: Google+. Het platform werd in 2011 gelanceerd als het grote wapen van Google tegen Facebook. Elke Google-gebruiker kreeg automatisch een account, waardoor het leek alsof het platform groeide. Maar wie inlogde, zag vooral lege profielen en inactieve kringen.
In Nederland werden miljoenen accounts aangemaakt zonder dat gebruikers erom vroegen. Het leidde tot ergernis: een sociaal netwerk waar niemand sociaal op deed. Uiteindelijk sloot Google+ in 2019 voorgoed de deuren. Weinig mensen treurden.
De irritaties die bleven hangen: QR-codes en abonnementenstress
Niet alle trends zijn mislukt; sommige zijn juist té succesvol en daardoor irritant. Neem QR-codes. Ooit een obscure manier om snel een URL te openen, maar tijdens de coronapandemie werden ze massaal ingezet: voor toegangsbewijzen, menu’s in restaurants en betalingen. Handig, ja. Maar ook frustrerend: niemand vindt het fijn om in de regen met trillende vingers een code te scannen voor een drankje.
En dan de streaming wars. Waar je vroeger genoeg had aan Netflix, moet je nu kiezen tussen Disney+, HBO Max, Videoland, SkyShowtime en nog talloze andere platforms. Iedere dienst heeft zijn eigen exclusieve content. Dat betekent meerdere abonnementen en hogere kosten. Voor veel Nederlanders is dit inmiddels hét digitale hoofdpijndossier.
Nederlandse nuchterheid: we doen niet overal aan mee
In Nederland keken we vaak met enige afstand naar digitale hypes. NFT’s waren voor een kleine groep beleggers en kunstenaars, maar de massa deed niet mee. Waar Nederlanders vooral last van hadden, waren de dagelijkse irritaties: QR-codes die papieren menu’s vervingen, en de stortvloed aan streamingdiensten die onze bankrekening leeg trokken.
Ook Google+ werd hier ervaren als overbodige ballast. Iedereen had een account, maar niemand wist wat je ermee moest. Typisch zo’n gevalletje dat Nederlanders met een schouderophalen achter zich lieten.
De top van de meest gehate digitale trends
Wereldwijd:
- NFT’s – van miljoenenbusiness naar waardeloze pixels
- Google Glass en AR-gadgets – futuristisch maar ongewenst
- Samsung Galaxy Note 7 – smartphones die in brand vlogen
- Amazon Fire Phone – duur toestel zonder nut
- Juicero – peperdure sapmachine voor zakjes die je ook kon knijpen
- Slimme gadgets zonder duidelijke use-case – wearables en speeltjes die snel in de la belanden
- Google+ – een spookstad van sociale netwerken
- Streaming wars en abonnementsoverload – steeds meer betalen voor minder overzicht
- QR-codes overal – handig, maar vooral irritant ingezet
- Algoritme-overload en “enshittification” – platforms die je tijdlijn volstoppen met irrelevante content
Nederland:
- QR-codes in restaurants en dagelijks leven – een digitale drempel waar niemand om vroeg
- Streaming-abonnementenstress – vijf keer een tientje per maand voor dezelfde series
- NFT’s – we keken vooral hoofdschuddend toe
- Google+ – miljoenen automatische accounts, nul betrokkenheid
Digitale trends komen en gaan. Sommige veranderen ons leven voorgoed, andere verdwijnen met stille trom. Maar misschien is dat wel het mooie van technologie: we leren evenveel van de mislukkingen als van de successen. De komende tien jaar zullen ongetwijfeld weer nieuwe hypes brengen. De vraag is: welke omarmen we, en welke voegen zich straks in dit rijtje digitale nachtmerries?
