Het woord gadget klinkt zo modern, dat je bijna zou denken dat het is ontstaan in het tijdperk van internet, smartphones en slimme horloges. Toch gaat het al veel verder terug. Maar wanneer werd het woord gadget voor het eerst gebruikt, en wat wás toen eigenlijk die eerste gadget?
In dit artikel duiken we in de geschiedenis van het woord gadget, van zijn oorsprong op zee tot de opkomst van techblogs. En ja, we zoeken ook uit wanneer het woord voor het eerst online opdook – of althans, zo ver als de digitale archieven ons brengen.
De herkomst van het woord gadget: van zeemansslang tot mechanisch hulpstuk
De oudste sporen van het woord gadget vinden we niet in een elektronicawinkel, maar op zee. Rond de jaren 1850 gebruikten Engelse zeelieden het woord als een soort universele aanduiding voor een onbekend voorwerp. Een soort maritieme versie van het Nederlandse “dinges”.
Volgens het Oxford English Dictionary werd het woord voor het eerst in druk genoemd rond 1868, en volgens Merriam-Webster in 1886, in het boek Spunyarn and Spindrift: A Sailor Boy’s Log. In die context verwees het naar een klein mechaniekje of hulpmiddel waarvan niemand precies wist hoe het heette, maar dat wel praktisch was.
Een gadget was dus niet per se een technologisch hoogstandje, maar eerder een anoniem gebruiksvoorwerp. Een tangetje, een dopje, een schroefje – zolang het maar klein, handig en naamloos was.
De eerste gadget ooit? Dat hangt ervan af hoe je kijkt
Als we puur naar de betekenis kijken, dan was de eerste gadget waarschijnlijk iets simpels: een werktuigje op een schip, een onbekend onderdeel van een motor, of een handig maar ongedefinieerd stukje gereedschap. Kortom: de eerste gadget ooit was geen elektronisch apparaat, maar een mechanisch hulpstuk zonder naam.
Later breidde het gebruik zich uit. In de vroege 20e eeuw werd het woord gebruikt voor alles wat klein en praktisch was, van flessenopeners tot miniverrekijkers. Pas veel later kreeg het die typisch digitale bijklank.
Wanneer werd het woord gadget voor het eerst online gebruikt?
En dan de hamvraag: wanneer verscheen het woord gadget voor het eerst op internet?
Het antwoord is… ingewikkeld. Er is geen officieel moment of duidelijk geregistreerd eerste gebruik van het woord gadget op internet. De digitale sporen zijn vaag, onvolledig of simpelweg niet openbaar terug te vinden. Veel oude fora, mailinglijsten en websites zijn niet goed gearchiveerd of bevatten geen datumstempels.
Wat we wél weten: in de jaren ’80 werd het woord gadget al gebruikt in de wereld van computersoftware. In AmigaOS, het besturingssysteem van de populaire Amiga-computers, verwees een gadget naar onderdelen van de grafische gebruikersinterface – denk aan schuifbalken, knoppen en invulvelden. In moderne termen zouden we dat widgets noemen.
Tegen de tijd dat het internet mainstream werd, eind jaren ’90, was gadget al een ingeburgerd woord in technologische kringen. Techblogs zoals Gizmodo (gelanceerd in 2002) en Engadget (2004) gebruikten het woord als hun identiteit. Vanaf dat moment werd de term definitief gekoppeld aan elektronische snufjes, apps, wearables en andere techaccessoires.
Wat betekent gadget nu?
Vandaag de dag is een gadget vooral een klein, innovatief apparaatje dat je leven nét iets makkelijker of leuker maakt. Denk aan draadloze oordoppen, slimme stekkers of zelfs een robotstofzuiger. De term wordt breed gebruikt in marketing, productreviews en techwebsites.
Maar het blijft een opvallend woord: waar de meeste technische termen hyper-specifiek zijn, is gadget juist vaag en breed inzetbaar – precies zoals het ooit begon.
Conclusie: van vaag voorwerp tot tech-icoon
De vraag wanneer werd het woord gadget voor het eerst gebruikt levert geen eenduidig jaartal op, maar wél een fascinerend verhaal. Het woord ontstond in de 19e eeuw als zeemansslang, werd een algemeen synoniem voor ‘klein handig ding’ en kreeg in de 20e eeuw zijn plek in de techwereld.
De allereerste gadget? Dat was waarschijnlijk iets van hout, touw of messing. Een anoniem hulpstuk aan boord van een schip. Tegenwoordig zijn gadgets digitaal, verbonden met het internet, en volgepakt met functies. Maar het idee is hetzelfde gebleven: iets klein, iets handigs, iets wat je eigenlijk niet kunt missen.
En dat maakt gadget misschien wel het meest tijdloze techwoord ooit.
